(Ex Julius Cesare, per William Shakespeare, Tertie Acto, Secunde Scena)
Amicos, Romanos, Citatanos, Attention !
Io veni pro interrar Cesare, non pro laudar le. Le mal actiones del homines subinde supervive a illes; le bon actiones son interrate con lor ossos. Assi lassa los con Cesare ! Le nobile Brutus vos ha dicite que Cesare esseva ambitiose. Si ille esseva talmente, isto esseva un grave culpa sue; e dolorosemente Cesare debeva pagar lo. Hic, con le permission de Brutus e de alteres – nam Brutus es un homine honorabile – io veni parlar in le funerales de Cesare.
Ille esseva mi amico, fidel e juste con me; ma Brutus dice que ille esseva ambitiose, e Brutus es un homine honorabile. Ille apportava multe captivos a Roma, cuje tributos plenava le coffros commun; esque Cesare in isto se monstrava ambitiose ?
Durante que le povres lamentava, Cesare plorava; ambition deberea esser facite de un substantia plus forte; totevia, Brutus dice que ille esseva ambitiose; e Brutus es un homine honorabile.
Omne vos videva que in le Lupercal, io tres vices le proponeva le corona regal, que illo lo recusava tres vices. Esseva isto ambition ? Totevia, Brutus dice que ille esseva ambitiose. E certo Brutus es un homine honorabile.
Io parla non pro refutar lo que Brutus diceva, ma io es hic pro parlar re illo que io sape. Un vice, vos le amava. Non sin causa; alora, que causa retene vos, pro affliger vos per ille ? Oh, judicamento, vos fugiva al animales irrational; e le homines perdeva lor ration ! Esse patiente con me ! Mi corde es illac in le sarcophago con Cesare, e io debe pausar usque illo retorna a me.
Ma heri, le parola de Cesare deberea opponer se al mundo: ora ille jace illac, e nulle homine, mesmo humilde, veni pro reverer le.
Oh, Seniores, si io esseva disposite a excitar vostre cordes e mentes pro motinar vos e rabiar; io offenderea Brutus e Cassius, qui, como omne vos sape, son homines honorabile. Io non les offenderea; io prefere offender le morto, io e vos, quam offender tal homines honorabile.
Ma ecce le pergamena con le sigilo de Cesare: io lo trovava in su cabinetto – illo es su testamento. Tamen, lassa le populo audir iste testamento que, pardona me, io non vole leger, e illes deberea ir e basiar le feritas de Cesare e immerger lor serviettas in su sanguine sacrate; vermente, implora un mica de capillo como memoria e, moriente, mentiona lo intra lor desiros, lassante lo como un ric legato a lor descendentes.
Habe patientia, car amicos, io non debe leger lo. Vos non debe saper como Cesare vos amava. Vos non son lignos e ni petras, sed homines; e como homines, in audir le testamento de Cesare, illo vos inflammara, vos inragiara. Es preferibile que vos non sape que vos son su heredes; nam si vos sapeva, que occurrerea ? Esque vos essera patiente ? Esque vos attendera un momento ? Io me excedeva pro dicer vos re illo. Io time offender le homines honorabile cuje dagas pugnalava Cesare, io time isto.
Esque vos compelle leger le testamento ? Alora face un circulo circa le cadavere de Cesare, e lassa me monstrar vos qui faceva le testamento. Debe io descender ? Esque vos me permittera ?
Si vos ha lacrimas, prepara vos pro effunder los nunc. Omne vos cognosce iste mantello. Io memora le prime vice quando Cesare lo vestiva; il esseva durante un vespere de estate, in su tenta, post aquelle die que ille vinceva le Nerveos. Vide ! In iste loco le daga de Cassius lo forava; vide qual laceration le invidiose Casca faceva; per illo le ben amate Brutus pugnalava. E quando ille evelleva su maledicte daga, nota como le sanguine de Cesare lo accompaniava, fluente, pro convincer se si Brutus tal cruelmente colpava o non; nam Brutus, como vos sape, esseva un angelo pro Cesare. Judica, oh deos, como Cesare le amava !
Iste esseva le plus cruel sectura de totes, nam, quando le nobile Cesare le videva pugnalar, ingratitude, plus forte quam le armas perfide, completemente le vinceva. Alora su forte corde se disrumpeva; e in su mantello involvente su visage, mesmo presso al base del statua de Pompei, que durante tote le tempore flueva sanguine, le grande Cesare cadeva !
Statua de Julius Cæsar
Oh, qual cadita, mi Citatanos ! Alora io, vos e omne nos cadeva, durante que le traition sanguinari prosperava super nos.
Ora vos plora, e io intue que vos senti le fortia de pietate. Istos son gratiose guttas de lacrimas. Animas benevolente, plora vos durante que observa le vestimento de nostre Cesare lacerate ? Vos vide hic ! Ecce illo mesmo, damnificate, como vos vide con le traitores.
Car, dulce amicos, non me lassa excitar vos a un subito unda de motin. Illes qui faceva iste acto son honorabile. Guai, qual private dolores illes habeva, io non sape, qui les fortiava facer isto; illes son sage e honorabile e, sin dubita, vos dicera le motivos. Io non veni amicos, robar vostre cordes. Io non es orator como Brutus sed, como omne vos me cognosce, un homine simple qui ama su amico; e que illes sape multo ben, illes qui me dava permission pro parlar publicamente re ille. E io non ha argutia, ni parola, ni valor, action, ni habilitate pro parlar, ni le poter de linguage, pro excitar le cordes del homines; io solmente parla correctemente.
Io vos dice illo que vos jam sape. Io vos monstra le car vulneres de Cesare, povre buccas mute, e io los lassara parlar in vice de me. Ma si io esseva Brutus e ille Antonio, il esserea un Antonio qui perturbarea vostre animas e mitterea un lingua in tote le vulneres de Cesare, qui instigarea le petras de Roma a insurger se e motinar se !
Proque, amicos, vos va facer illo que vos non sape lo que, in le qual Cesare merita vostre amor ? Guai, vos non sape ! Tunc io debe dicer vos; vos oblidava le testamento super lo qual io vos parlava.
Ecce le testamento e infra le sigilo de Cesare: “Omne citatanos roman, a cata homine, septanta tres drachmas”. Audi con patientia.
Ultra illo, ille vos lassava tote su allées, su private pergolas e su jardines de fructos, usque al ripa del Tibere; illo lassava toto a vos e a vostre heredes pro semper – placeres commun, pro promenar se e recrear !
Ecce un Cesare ! Quando venira un altere tal como ille ??
- Traduction in interlingua per Gilson Passos (Vitória-ES, BRASIL).
Internovas 